De Vulkaaneifel is een gedeelte van de Eifel dat ligt in het zuid-oosten van de Eifel. Het beslaat een redelijk groot gebied en heeft zijn naam te danken aan de vulkanische activiteit die het landschap heeft gevormd.

Ook aan het huidige landschap is nog duidelijk te zien dat er vulkanische activiteiten zijn geweest, getuige de kraters en de maaren.

De maaren zijn de meren die gevormd zijn in de kraters. Deze kraters zijn gevormd door gasontploffingen en sloegen grote gaten in de bodem. Het zijn dus geen echte vulkaankraters. Een echt kratermeer is te vinden bij Manderscheid, op de Mosenberg. Dit is het enige kratermeer van Duitsland.

De vulkanen in de Eifel.
De Eifel en dus de Vulkaaneifel zijn ruim 400 miljoen jaar geleden ontstaan. Alles was toen nog zee. Langzaam veranderde het gebied in land en begonnen 60 miljoen jaar geleden de eerste vulkanen te werken.

De laatste vulkaanuitbarsting dateert “slechts” 10.000 jaar geleden. Relatief recent nog dus in de geschiedenis van het gebied.

De vulkanen in de Eifel zijn gevormd boven een “hotspot”. Een hotspot is een plek op aarde waar vulkanisme niet voorkomt als gevolg van plaatbewegingen maar waar zogenaamde mantelpluimen, een soort kanalen, aanwezig zijn. Deze kanalen voeren magma vanuit de diepte aan.

Deze hotspot in de Eifel is nog actief. Het oppervlak van het gebied stijgt jaarlijks met 1 a 2 millimeter.